Inspecties onderzoeken hoe jeugdbescherming omging met gedupeerde gezinnen toeslagenaffaire
De Inspectie Justitie en Veiligheid onderzoekt, in samenwerking met de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd, of het falen van de overheid in de toeslagenaffaire doorwerkte in de jeugdbescherming. Zij gaan na of de jeugdbescherming anders is omgegaan met gezinnen die zijn gedupeerd door de toeslagenaffaire dan met andere gezinnen. De inspecties hebben vandaag hun onderzoeksprogramma gepubliceerd.
De toeslagenaffaire heeft systeemfouten blootgelegd in wetgeving, uitvoering en rechtspraak. Grote groepen ouders werden onterecht verdacht van fraude met kinderopvangtoeslag en moesten veel geld terugbetalen aan de belastingdienst. Overheid en rechtspraak beschermden hen hier niet tegen. De grondbeginselen van de rechtstaat zijn hierdoor geschonden, het vertrouwen in de overheid is geschaad.
Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) becijferde dat tussen 2015 en 2019 van deze gedupeerde gezinnen 1.115 kinderen uit huis zijn geplaatst. De inspecties kijken naar het systeem van jeugdbescherming door te onderzoeken of gedupeerde ouders als groep vaker met kinderbeschermingsmaatregelen te maken kregen dan andere ouders. Zij zijn in overleg met het CBS om daarvoor extra gegevens te krijgen.
Vervolgens willen de inspecties duidelijk krijgen waarom gedupeerde gezinnen - al dan niet onevenredig vaak - te maken kregen met de jeugdbescherming. De inspecties gaan na of dit redelijkerwijs voorkomen had kunnen worden. Zij kijken bijvoorbeeld welke factoren een rol speelden bij het opleggen van een kinderbeschermingsmaatregel bij gedupeerde gezinnen. Ze onderzoeken of die factoren voor gedupeerde gezinnen dezelfde waren als voor niet-gedupeerde gezinnen. Waren er mechanismen die maakten dat juist zij benadeeld werden? Om dat te achterhalen spreken de inspecties onder anderen met betrokkenen zoals gedupeerde ouders en jeugdbeschermers en analyseren zij dossiers.
Voor beide deelonderzoeken worden aparte zogeheten plannen van aanpak gemaakt waarin staat hoe deze deelonderzoeken worden uitgevoerd. Bij gedupeerden, externe organisaties en deskundigen wordt advies gevraagd over onderzoeksvragen.
De Inspectie Justitie en Veiligheid heeft het voortouw in het gehele onderzoek. De plannen van aanpak komen op haar website te staan. Lopende het onderzoek zal de voortgang ervan op deze website te volgen zijn. Beide deelonderzoeken zijn naar verwachting eind van het jaar afgerond. Daarna wordt het rapport gepubliceerd op de website van de Inspectie Justitie en Veiligheid.
In het onderzoek wordt niet beoordeeld of een individueel opgelegde kinderbeschermingsmaatregel gerechtvaardigd was of dat uit huis geplaatste kinderen weer thuis kunnen wonen. Dit onderzoek wordt door andere instanties gedaan.
Het inspectieonderzoek oordeelt evenmin over het handelen van professionals in de jeugdbescherming in individuele gevallen.
De inspecties hebben al langer zorgen over de jeugdbescherming. Daarom loopt er een onderzoek naar de veiligheid van kinderen op de wachtlijst bij de Raad voor de Kinderbescherming. Daarnaast start de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd, in samenwerking met de Inspectie Justitie en Veiligheid, toezicht naar de kwaliteit van het feitenonderzoek bij uithuisplaatsingen in de jeugdbeschermingsketen.
