Contactdag 2018 brengt Inspectie JenV en veiligheidsregio’s verder op koers richting ‘Staat 2019’
Veiligheidsregio’s moeten zelf informatie verzamelen en met de Inspectie Justitie en Veiligheid delen om aan te tonen dat ze aan normen voor rampenbestrijding en crisisbeheersing voldoen. Met deze nieuwe werkwijze stimuleert de Inspectie JenV het lerend vermogen van samenwerkende organisaties in de rampenbestrijding en crisisbeheersing. Deze en andere acties voor de ‘Staat 2019’ stonden centraal tijdens de contactdag op 14 juni 2018.
Vijftien jaar toezicht op de rampenbestrijding: van informatie halen (door de Inspectie JenV) naar informatie brengen (door de veiligheidsregio’s)
Het toezicht op de rampenbestrijding begon vijftien jaar geleden met de Algemene Doorlichting Rampenbestrijding. Inspecteurs trokken het land in om systeemtesten te observeren en informatie te verzamelen bij de veiligheidsregio’s en de gemeenten. Door de invloed van de inspectie op het veld veranderde het toezicht: om een beeld van de rampenbestrijding te vormen werd steeds meer van de regio’s zelf verwacht. Niet veel later ontstonden de ‘Staten van de rampenbestrijding’, waarbij voor het eerst een beeld geschetst werd van de voorbereiding op de rampenbestrijding in Nederland. De Inspectie werkt nog steeds aan periodieke beelden als ‘de Staat van’, maar zal dit meer gaan doen op basis van door haar gevalideerde (incident)evaluaties van de veiligheidsregio’s. Ook wordt meer ruimte geboden voor regio-specifieke situaties en oplossingen.
Workshop Vakbekwaamheid crisisfunctionarissen: lifelong learning loop als borging
Tijdens de workshop werd de ‘lifelong learning loop’ uit het plan van aanpak ‘Onderzoek Vakbekwaamheid Crisisfunctionarissen' toegelicht. Dit model heeft als doel de vakbekwaamheid van crisisfunctionarissen te borgen. Het voorlopige zelfevaluatie-instrument voor dit onderzoek is ook besproken, waarbij de Inspectie vroeg om input vanuit de aanwezigen. Het is aan de regio’s om aan te tonen hoe zij de vakbekwaamheid binnen hun eigen regio borgen.
Naast positieve reacties, het delen van ervaringen en ‘good practices’ was er ook ruimte voor het uiten van een aantal zorgen. Enkele aanwezigen gaven aan te worstelen met de omslag van een ‘vinkenlijst’ (conform de wet) naar het meten van kwaliteit. Verder werd uitgesproken dat er veiligheidsregio’s zijn die goed zicht hebben op de vakbekwaamheid binnen een aantal kolommen, maar dat dit voor andere kolommen minder duidelijk was.
Workshop Kwaliteitszorg bij het Nederlands Forensisch Instituut (NFI)
Ralph Kleuskens, voormalig Kwaliteitsmanager van het NFI, vertelde over de werkwijze van het NFI bij kwaliteitszorg. De manier waarop het NFI haar kwaliteitszorgsysteem heeft opgebouwd en de gebruikte uitgangspunten stonden centraal.
Op interactieve wijze is tijdens deze workshop de overstap naar de Veiligheidsregio’s gemaakt. Vragen als ‘welke aspecten van kwaliteitszorg gelden bij de Veiligheidsregio’s’, wie is je klant’, ’sta je in dialoog met je klant over kwaliteitszorg’ en ‘weet je wat je klant belangrijk vindt’ stonden centraal. De heer Kleuskens behandelde onder andere een schema met daarin de vier raderen van continue verbetering. Deze raderen vormen een geheel, waarmee de machine in beweging blijft.
Hij benadrukte het belang van betrokkenheid van álle medewerkers bij kwaliteitszorg. Kwaliteitszorg moet namelijk niet het speeltje zijn van de manager. Het moet ook geen bureaucratisch systeem zijn, maar een systeem dat gedragen wordt door medewerkers. Uiteindelijk moet kwaliteitszorg in het DNA van medewerkers komen. In dit geval een mooie en passende metafoor voor de NFI-omgeving.
Workshop Torens bouwen als metafoor voor operationele prestaties (en hoe je daarvan kunt leren)
De deelnemers kregen de opdracht een toren te bouwen. De toren was een metafoor voor een operationele prestatie. Alle torens tezamen vormen de metafoor voor de geleverde prestaties van een veiligheidsregio in een jaar. Zeer diverse torens waren het resultaat van het bouwproces. Dit leidde tot discussie over de noodzaak van vooraf vastgestelde heldere doelen en eisen om het resultaat naderhand te kunnen waarderen. En tot de vraag wie de doelen en eisen vaststelt. De veiligheidsregio zelf was de algemene mening. Met daarbij een oordelende inspectie, zodat uiteindelijk een overall landelijk beeld ontstaat waaraan veiligheidsregio’s zich kunnen spiegelen.
Ook werd gesteld dat de prestatie één is, maar dat het lerend vermogen misschien nog wel belangrijker is. Gesprek tussen de veiligheidsregio en de Inspectie over de uitleg van geleverde prestaties in de context van de omgeving is daarbij van groot belang. Verschillende uitvoeringen kunnen namelijk, ieder vanuit hun eigen context, allemaal goed zijn.
Tot slot gaven de deelnemers aan dat de veiligheidsregio’s op termijn allemaal in staat zijn om een beeld te schetsen van hun prestaties. Ze hebben alleen nog niet allemaal een werkbaar systeem om data te verzamelen en/of rode draden analyses te maken.
Workshop Bijzondere aspecten van terrorismegevolgbestrijding
Na een toelichting op het aanstaande onderzoek naar terrorismegevolgbestrijding (TGB) behandelde Michael Kowalski (coördinator Kennis- en Kwaliteitscentrum bij de Inspectie JenV) op persoonlijke titel tien ‘tegeltjeswijsheden’ over terrorisme. Aan de hand van praktijkvoorbeelden sprak hij over het belang van communicatie, internationale aandacht en ethische dilemma’s bij terrorismebestrijding.
Arjan Erkel: hoe verbinding kan helpen bij het omgaan met verandering
Arjan Erkel nam de aanwezigen mee in hoe hij als medewerker van Artsen zonder Grenzen zijn ontvoering in Dagestan doorleefde. Aan de hand van de thema’s verbinding en verandering vertelde hij zijn verhaal.
Op 12 augustus 2002 werd Erkel ontvoerd door vier gewapende mannen. Een spannende periode onder extreme omstandigheden volgde, waarin hij vaak voor zijn leven vreesde. Vijftien maanden lang werd hij op verschillende plekken vastgehouden en had hij alleen contact met zwaar bewapende moslimrebellen die bivakmutsen droegen. Om te overleven in deze wisselende omstandigheden zocht Erkel zoveel mogelijk contact met zijn ontvoerders. Dit zorgde ervoor dat zij hem niet alleen meer als ‘handelswaar’ zagen, maar ook weer als mens. Wellicht heeft dit bijgedragen aan zijn vrijlating. Kijkend naar de wereld van veiligheidsregio’s en de Inspectie JenV ziet Erkel parallellen. Wetten, regels, regionale omstandigheden en werkwijzen veranderen in de tijd. Door als belanghebbenden hierover met elkaar in verbinding te blijven zorg je samen voor toezicht dat bijdraagt aan een goede taakuitvoering.