Kwaliteit taakuitvoering onderzochte gevangenissen onder de maat

De kwaliteit van de taakuitvoering is in de meerderheid van de 6 in 2017 door de Inspectie Justitie en Veiligheid onderzochte penitentiaire inrichtingen (PI’s) onder de maat. Bij de 6 onderzochte PI’s* zijn er in wisselende mate problemen met de interne veiligheid, de omgang met gedetineerden en de beschikbaarheid over voldoende goed opgeleid personeel. Omdat de problemen mogelijk ook spelen in de overige 18 PI’s, wil de Inspectie dat Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) deze instellingen screent op de risico’s ten aanzien van personeel, veiligheid en omgang met gedetineerden.

Te weinig tijd voor gedetineerden vergroot de interne onveiligheid

In haar rapport 'Uit Balans - Een onderzoek naar de kwaliteit van de taakuitvoering in zes locaties binnen het Gevangeniswezen', signaleert de Inspectie dat gevangenispersoneel te weinig tijd heeft om de reguliere taken binnen instellingen goed aan te kunnen pakken. Medewerkers hebben te weinig tijd voor contact met de gedetineerden. Hierdoor zijn ze niet altijd meer in staat vroegtijdig signalen te herkennen voor een mogelijke escalatie of andere onveilige situaties.

Gebrek aan personeel en daarmee onvoldoende toezicht op gedetineerden ondermijnt de interne veiligheid. Medewerkers ervaren ook meer agressie van gedetineerden en is er een toename van het aantal incidenten (2015: 5, 2017: 18). Ook ontbreekt het de PI’s aan moderne technologie om te voorkomen dat contrabande binnenkomt óf kan worden opgespoord.

Gedetineerden niet voldoende in beeld

De PI’s huisvesten de laatste jaren meer en meer gedetineerden met psychische en gedragsproblemen. Het gaat om een groep die agressiever is, zich nergens iets van aantrekt en waarbij meer psychiatrische problemen spelen. Medewerkers voelen zich hierdoor onveilig. Het personeelstekort binnen PI’s staat daarbij haaks op het feit dat juist deze doelgroep meer inspanning vraagt van medewerkers.

Gedetineerden mogen zich recentelijk zelfstandig verplaatsen door de inrichting. Om dit in goede banen te leiden is voldoende personeel en goede techniek nodig. Belangrijk is ook dat medewerkers de doelgroep goed in beeld hebben, inclusief de mate van vrijheid die elke gedetineerde aankan. Aan deze randvoorwaarden is nog niet voldaan.

Risico’s voor korte en lange termijn en aanpak geconstateerde risico’s

Op de korte termijn leveren de geconstateerde problemen risico’s op voor de veiligheid van het personeel en de gedetineerden. Op de lange termijn ziet de Inspectie risico’s voor de effectiviteit van de tenuitvoerlegging van gevangenisstraffen en de gevolgen hiervan voor onder andere het terugdringen van recidive.

In haar rapport doet de Inspectie een zestal aanbevelingen, variërend van de screening van alle PI’s tot het investeren in opleiding en scholing. Inmiddels zijn door zowel DJI als door een aantal van de bezochte inrichtingen initiatieven gestart om de geconstateerde risico’s aan te pakken. De Inspectie juicht deze ontwikkelingen toe en hoopt dat deze trend zich voortzet. De Inspectie zal de opvolging van de aanbevelingen monitoren door middel van (on)aangekondigde inspectiebezoeken.

* De Inspectie deed onderzoek bij de PI’s in Arnhem, Krimpen a/d IJssel, Sittard, Nieuwersluis, Zaanstad en Zwolle. Bij de selectie is ondermeer gekeken naar type gebouw, type gedetineerde, regio en naar welke inrichtingen recentelijk te maken hebben gehad met sluiting van een locatie of samenvoeging van personeel van reeds gesloten inrichtingen.

""
Beeld: DJI