Jaarbericht 2022: problemen bij diverse uitvoeringsorganisaties vergroot
De problemen bij diverse justitiële uitvoeringsorganisaties zijn vorig jaar toegenomen. Personeelstekorten werden er alleen maar groter, meldt de Inspectie Justitie en Veiligheid in haar Jaarbericht 2022.
Die verslechtering zorgt voor een problematische taakuitvoering bij in elk geval migratie- en jeugdbeschermingsorganisaties. Nog steeds heeft de jeugdbescherming een te lange wachtlijst van kinderen die dringend hulp nodig hebben omdat zij mishandeld of verwaarloosd worden. In de asielopvang blijven de leefomstandigheden van alleenstaande kinderen en jongeren onder de maat.
Veerkracht
"Om een crisis of incident te voorkomen of aan te pakken, hebben organisaties in elk geval voldoende goed toegerust personeel nodig. Dat is een van de basisvoorwaarden, wil een organisatie weerbaar en veerkrachtig zijn", zegt inspecteur-generaal Esther de Kleuver van de Inspectie JenV. "Maar onze analyse door de jaren heen van de veerkracht en weerbaarheid van uitvoeringsorganisaties laat langdurende problemen zien als het gaat om personeel, samenwerking en informatievoorziening. Zelf kunnen uitvoeringsorganisaties hier vaak weinig aan doen. De taakuitvoering wordt steeds complexer. Daarom is het van belang om de uitvoering rust te geven in plaats van steeds nieuwe opdrachten."
Bredere kijk
Daarom kijkt de Inspectie JenV breder dan alleen naar de uitvoeringsorganisaties bij hardnekkige problemen. Ze beschouwt ook hoe eigenaar en opdrachtgevers1 van die organisaties kunnen helpen met oplossingen. Zo is vorig jaar bij de verantwoordelijke bewindspersonen van JenV en VWS aangedrongen op een crisisaanpak om daarmee op hulp wachtende kinderen te beschermen en het vastgelopen jeugdbeschermingsstelsel los te trekken. Bij de asielopvang is de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid verzocht het staatsnoodrecht toe te passen2 - om meer goede opvangplaatsen te creëren - zoals het kabinet wel bij de opvang van Oekraïense ontheemden deed.
Stand van het toezicht
Ook de Inspectie JenV zelf loopt tegen knelpunten aan. Zij krijgt bijvoorbeeld niet alle informatie die zij voor haar toezicht nodig heeft door onduidelijkheden over haar bevoegdheden of door hiaten in wetten. Dat speelt onder meer in de vreemdelingenketen en bij sanctietoepassing. Ze krijgt bij sanctietoepassing slechts een selectie van de incidentmeldingen, niet alles. Om deze knelpunten op te lossen wil de Inspectie JenV dat haar bevoegdheden op diverse terreinen duidelijker worden vastgelegd.
Voor effectief toezicht dat bijdraagt aan een goede uitvoering van beleid, is samenspel nodig tussen beleidsmakers op het ministerie van JenV, uitvoeringsorganisaties en de Inspectie JenV. De Kleuver: "In goed samenspel kunnen wij met onze scherpte als onafhankelijke inspectie knelpunten signaleren. En aangeven wat verbeterd moet worden om uitvoeringsorganisaties te helpen bij hun steeds complexer wordende taak. Zo willen we zo effectief mogelijk zijn."
Ontwikkelingen in het toezicht
In 2022 heeft de Inspectie JenV een begin gemaakt met haar nieuwe toezichtstaak binnen het Experiment Gesloten Coffeeshopketen (EGC, het wietexperiment). Er is inmiddels één bij de proef aangesloten teler gestart met de kweek van wietplanten. Anderen moeten nog volgen. Verder heeft de Inspectie JenV haar toezicht op incassobureaus verder vormgegeven. Die taak gaat naar verwachting medio dit jaar in.
De Inspectie JenV is vorig jaar toezicht gaan uitoefenen op de opvang van Oekraïense ontheemden. De coördinatie van deze opvang ligt bij de Veiligheidsregio’s. Deze bleken meer richtlijnen te willen van het Rijk omdat zij zelf weinig kennis en ervaring hadden op dit gebied.
1 Bij JenV is de ‘eigenaar’ van uitvoeringsorganisaties de (plv) secretaris-generaal van het ministerie. Opdrachtgevers zijn de directeuren-generaal die beleid maken en de financiële middelen bepalen.
2 Onder dat staatsnoodrecht kregen burgemeesters de wettelijke taak om te zorgen voor de opvang van gevluchte Oekraïners.
